AFRYKA

BIOTOPY ŚWIATA – AFRYKA

fryka jest położona niemal symetrycznie po obu stronach równika. Stanowi zwarty kontynent o słabo rozwiniętej linii brzegowej, drugiej co do wielkości powierzchni i ogromnej rozciągłości równoleżnikowej.
W ukształtowaniu powierzchni kontynentu dominują wyżyny, które stanowią 2/3 kontynentu, przedzielane kotlinami. Niziny ograniczają się niemal wyłącznie do wąskich pasów na nabrzeżach. Wschodnia część Afryki jest oddzielona od pozostałej części uskokami, ograniczającymi potężne rowy tektoniczne, których dno wypełniają wody jezior. Najwyższym punktem Afryki jest szczyt Kibo w Masywie Kilimandżaro (5 895 m n.p.m.), a najniższym -Jezioro Assal w Kotlinie Danakilskiej (173 m p.p.m.). Afryka znajduje się w strefach klimatów gorących, bardzo gorących oraz lokalnie umiarkowanych. Położenie po obu stronach równika powoduje, że teoretycznie północ oraz południe mają identyczny klimat. Jednakże większa odległość od morza w północnej części sprawia, że wewnątrz Sahary tworzy się klimat kontynentalny. Z powodu zwartej linii brzegowej duży wpływ na klimat mają prądy morskie.

Roślinność Afryki jest uwarunkowana przede wszystkim przez silnie zaznaczoną strefowość klimatyczną. W strefie równikowej, gdzie opady są obfite przez cały rok a temperatura wysoka, dominuje wiecznie zielony las równikowy z palmą oliwną, rafią, lianami i epifitami , który porasta prawie cała Kotlinę Konga, tereny nad Zatoką Gwinejską oraz większą część Madagaskaru.

Na wybrzeżach strefy równikowej spotyka się lasy namorzynowe; występują one zarówno na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego (na linii ujście rzeki Kongo- Gambia) jak i Indyjskiego. Na północ i południe od równika rozciąga się strefa podrównikowa, charakteryzująca się naprzemiennym występowaniem pory deszczowej i suchej. Typową formacją roślinną dla tego typu klimatu jest sawanna, w krajobrazie której dominują trawy oraz pojedyncze kępy drzew, przeważnie akacji i baobabów. W okolicach zwrotników klimat staje się suchy, stąd dominującym krajobrazem w tej strefie są pustynie i półpustynie, ze sporadycznie występującymi sklerofitami i sukulentami. W oazach spotyka się palmę daktylową. Północne wybrzeże Afryki porasta roślinność śródziemnomorska, przypominająca makię. W najwyższych partiach górskich (np. na Ruwenzori i Kilimandżaro) spotyka się drzewiaste lobelie i ogromne drzewiaste starce.
Występowanie wód powierzchniowych w Afryce jest dość ściśle związana ze strefowością klimatyczną.

RZEKI
W Afryce generalnie wyróżnia się trzy typy rzek:
Rzeki stałe– to rzeki o stałym, wysokim stanie wód, występujące, lub jak w przypadku Nilu- mające swe źródła, w wilgotnej strefie równikowej. Przykładami takich rzek, oprócz Nilu, są Kongo, Oranje i Zambezi. Rzeki te maja zazwyczaj szerokie koryta i dość wartki nurt, nierzadko spiętrzany licznymi wodospadami. Występuje tam wiele gatunków ryb, między innymi sumy i różne pielęgnicowate.
Rzeki okresowe– to rzeki sawanny, które w porze deszczowej płyną pełnym nurtem, natomiast w porze suchej całkowicie, lub prawie całkowicie wysychają. Parametry wody zmieniają się do wartkiego nurtu po częściowo wyschnięty kanał, często od dużym zasoleniu. Zamieszkują je głównie ryby z rodziny karpieńcowatych. Przykładem rzeki okresowej jest Bahr al-Arab i Azaauak.
Rzeki epizodyczne– występujące na pustyniach. Ich koryta (wadi) napełniają się wodą tylko gdy pada obfity deszcz. Czasem w ciągu kilku godzin wsiąkają w piasek. Rzeki epizodyczne to Saaura i Irawan.

fot: Rzeka Betsiboka na Madagaskarze

Na bardziej szczegółowe opisanie zasługuje najdłuższa rzeka świata- Nil, która biegnie przez wszystkie strefy klimatyczne i krajobrazowe Afryki, dlatego na różnych odcinkach zmieniają się jej parametry fizyczne i chemiczne, a co za tym idzie, również fauna i flora. Zupełnie inaczej wygląda biotop Nilu w okolicach jeziora Wiktorii, a inaczej dość muliste wody na terenie mocno przekształconej przez człowieka delty rzeki.

Najbardziej popularne i odtwarzane przez akwarystów biotopy rzeczne to:

Bystrza Konga
Biotop charakteryzujący się dość silnym nurtem i skromną aranżację roślinną.
Jako podłoża użyć należy piasku oraz kawałków skał.
Parametry wody to Ph 7,0-7,8, temperatura 24-27 stopni Celsjusza.
Rośliny: krynia i anubiasy
Ryby: świeciki kongijskie, giętkozęby, pielęgnicowate
Do aranżacji użyć można kawałków skały (również duże płyty imitujące spiętrzenia wodospadów) i kawałków drewna. Kluczowym elementem aranżacji jest ciągły ruch wody i silne napowietrzenie.

Rzeki okresowe
Wierne odwzorowanie tego biotopu powinno kierować akwarystów w stronę paludarium, bowiem najbardziej naturalnie wyglądałoby dopełnione roślinnością bagienna. Wrażenie wysychającej rzeki można również osiągnąć przez bogata aranżację części nawodnej.
Podłoże stanowić może żwir o różnej grubości.
Parametry wody: Ph 5,5-7 , temperatura wody 24-28 stopni Celsjusza.
Rośliny: pistie, anubiasy, hiacynt wodny
Ryby: zagrzebka afrykańska, szczupieńczyk karłowaty
Aranżację stanowić mogą duże kawałki drewna wystająca ponad powierzchnię wody, kamienie i lignity. Roślinność powinna być gęsta i możliwie róznorodna.

JEZIORA I WODY STOJĄCE
Afryka nie posiada szczególnej mnogości jezior, jednak te które występują są szalenie interesujące ze względu na zamieszkujące je endemiczne gatunki. Szczególnie ciekawe są ryftowe Wielkie Jeziora Afrykańskie (Jezioro Wiktorii, Jezioro Alberta, Jezioro Edwarda, Tektonika, Malawi), które wypełniają tektoniczne zagłębienia Wielkich Rowów Afrykańskich. Jeziora te charakteryzują się przejrzystymi wodami o dużej głębokości i skalistym dnem obfitującym w groty i rumowiska skalne. Właściwie każde z jezior stanowi odrębny biotop z typowymi tylko dla siebie gatunkami flory i fauny.
Na wspomnienie zasługuje także jezioro Czad, częściowo wysychające w porze suchej jezioro bezodpływowe. Jezioro posiada płytkie i ciepłe wody oraz muliste, porośnięte roślinnością bagienną brzegi. Występują tam gatunki endemiczne, takie jak prapłetwiec czy sum elektryczny.

Choć Afryka kojarzy się raczej z brakiem wody, jednym z typowych krajobrazów kontynentu są rozległe bagna, powstałe w wyniku sezonowego wylewania rzek. Do najsłynniejszych należą bagna w delcie rzeki Okawango.

Najczęściej odtwarzane przez akwarystów biotopy wód stojących to:

Jezioro Malawi
Biotop zachwycający surowym pięknem skał, stanowiących tło dla różnorodnych i kolorowych rybek.
Podłoże stanowić powinien piasek lub żwir.
Parametry wody: Ph między 7,7, a 8,8, temperatura wody 24-29 stopni Celsjusza.
Rośliny: glony (którymi żywią się pyszczaki), pojedyncze anubiasy lub nurzańce
Ryby: różne odmiany pyszczaków
Aranżacja powinna opierać się głównie (lub wyłącznie) na skałach i kamieniach, ponieważ imitować ma skalne rumowisko. Jeśli komuś zależy na roślinach – raczej pojedyncze sztuki pomiędzy skałami.
Dobrze jest zastosować punktowe oświetlenie, które wzmocni efekt niesamowitości.

fot: Jezioro Malawi w Afryce

Jezioro Tanganika
Biotop o dużej różnorodności ryb i skalnym wystroju.
Jako podłoża można użyć piasku i małych kamieni.
Parametry wody: Ph między 7,6 a 9,2, temperatura wody 24-29 stopni Celsjusza, woda o dużej przejrzystości.
Rośliny: nurzaniec, moczarka, wywłócznik
Ryby: naskalniaki, muszlowce, trofeusy, frontosy, pielęgnice
Do aranżacji można wykorzystać skały (szczególnie piaskowce i wapienie), kamienie, puste muszle. Rośliny nie powinny być zbyt gęste.
Oświetlenie nie może być zbyt intensywne, dobrze wygląda oświetlenie punktowe.

Jezioro Wiktorii
Podłoże: piasek
Parametry wody: Ph 7,1-9,0, temperatura 26-34 stopni Celsjusza, woda przejrzysta
Rośliny: nurzańce, anubiasy
Ryby: gębacze, niektóre odmiany pyszczaków i pielęgnic
Jako aranżacji można użyć skał, kamieni, dobrze wyglądają też korzenie jakby „wchodzące” do akwarium z góry.
Oświetlenie niezbyt ostre.

fot. Jezioro Wiktorii


Poniżej znajdą Państwo film przedstawiający aranżację akwarium na wzór biotopu Afryki.