AZJA

BIOTOPY ŚWIATA – AZJA

zja jest największym i najbardziej zróżnicowanym kontynentem. Zwarty obszar lądowy leży w całości na półkuli północnej i rozciąga się od równika po okołobiegunowe szerokości geograficzne północne. Na półkuli południowej znajduje się wiele azjatyckich wysp, w tym większa część Archipelagu Malajskiego. Jest kontynentem najbardziej niejednolitym pod względem ukształtowania terenu. Znajduje się tu zarówno najwyższy (Mount Everest), jak i najniższy (depresja Morza Martwego) punkt na Ziemi.
Mniej więcej 2/3 kontynentu zajmują tereny wyżynne i górskie, które zajmują całą centralną część Azji i obejmują między innymi Himalaje, Tybet, Wyżynę Mongolską i Góry Ałtaj. Układ łańcuchów górskich w Azji ma charakter głównie równoleżnikowy, występują tu również liczne pasma krawędziowe. Takie rozmieszczenie pasm górskich determinuje klimat i promienisty układ sieci rzecznej kontynentu.

Największe obszary nizinne występują w północno- zachodniej części Azji, obejmując Nizinę Turańską i Zachodniosyberyjską. Przy wschodniej krawędzi kontynentu leży Nizina Chińska, przy południowej: Nizina Gangesu, Nizina Indu i Nizina Mezopotamska.

Ze względu na rozciągłość równoleżnikową, która wynosi ponad 8000 kilometrów, w Azji występują wszystkie typy stref klimatycznych i niemal wszystkie typy klimatu. Brak oddziaływania oceanu ze strony zachodniej oraz izolacyjne działanie pasm górskich powoduje, że większa część kontynentu posiada klimat kontynentalny z niewielką ilością opadów i dużą różnicą temperatur, a tylko wschodnie i południowe części podlegają wpływom morskim.

Różnorodność klimatyczna Azji powoduje, że na kontynencie można znaleźć większość istniejących na ziemi układów roślinnych.

Najdalszą północną granicą roślinności są tundry, które ciągną się pasem wzdłuż całego kontynentu i poniżej poła podbiegunowego przechodzą w pas tajgi, który sięga aż do graniczących z nią na południu stepów. Tajga stanowi największy lądowy biom świata, zachowany w doskonałym stanie dzięki małej eksploatacji przez człowieka. Dominującą roślinnością tajgi są drzewa iglaste, które, w miarę posuwania się na południe, ustępują stopniowo drzewom liściastym, głównie brzozom.

Na południe od pasa tajgi rozciągają się stepy, tylko gdzieniegdzie ustępując roślinności alpejskiej. Ze względu na mroźne zimy i niewielką ilość opadów dominującą roślinnością są trawy i byliny. Stepy są w coraz większym stopniu użytkowane rolniczo, szczególnie na terenie Chin, gdzie wieloletnie uprawy nie pozwalają już na odtworzenie naturalnej szaty roślinnej. Stepy przechodzą w stepy pustynne i pustynie, jednak stanowią one cechę wyłącznie obszarów kontynentalnych i nie sięgają wschodnich i zachodnich granic kontynentu. Wyżyna Tybetu, otoczona pustyniami stepowymi, reprezentuje stepy górskie o bardzo ubogiej roślinności. Tylko w licznych kotlinach rzecznych reprezentacja flory jest bogatsza.

W północnej części Chin, wschodniej Korei i na północnych wyspach Japonii występują lasy liściaste i mieszane. Na Nizinie Chińskiej naturalna roślinność, lasy monsunowe, została niemal całkowicie wyniszczona przez działalność rolniczą człowieka. W Górach Południowochińskich występują wiecznie zielone lasy z kamforowcami, wawrzynami i gajami bambusowymi.
Na wybrzeżach Półwyspu Indochińskiego, Półwyspu Malajskiego, oraz na wyspach Archipelagu Malajskiego występują wilgotne lasy równikowe- niezwykle bogata formacja roślinna o całorocznym okresie wegetacji. Flora lasu deszczowego reprezentowana jest przez kilkadziesiąt tysięcy gatunków, takich jak drzewa tekowe i palisandry.

Rzeźba terenu jest głównym czynnikiem kształtującym sieć wodną terenu Azji, która ma charakter promienisty i obejmuje zlewiska wszystkich czterech oceanów. Azja posiada również największy na Ziemi obszar bezodpływowy.

RZEKI
W poszczególnych regionach występuje duże zróżnicowanie przepływu wody w rzekach związane z nierównomiernym rozmieszczeniem opadów. Rzeki mające swoje dorzecze w obszarze klimatu monsunowego różnią się zasadniczo od rzek Azji Północnej, należących do zlewiska Morza Arktycznego. Wyróżnia się cztery typy azjatyckich rzek:
– rzeki syberyjskie, reprezentowane przez Ob i Jenisej, o wysokim stanie wód w ciągu całego roku. W górnych odcinkach są to rzeki typowo górskie, o wartkim nurcie i przejrzystej wodzie. Po wyjściu na równiny rzeki płyną spokojniej i posiadają szerokie koryta. Zimą częściowo lub całkowicie zamarzają. Wartki nurt i niska temperatura uniemożliwiają osiedlanie i rozrastanie roślin wodnych i swobodnie żyjących bezkręgowców. Na dnie spotkać można glony. Rzeki syberyjskie obfitują w ryby. Do najpopularniejszych ryb, żyjących w rzekach syberyjskich należą jesiotry, szczupaki i pstrągi.
– rzeki monsunowe np. Ganges, Indus, Mekong o dużej różnicy poziomu wód. Rzeki te mają źródła w okolicach Tybetu, skąd płyną w kierunku Oceanu Indyjskiego lub Pacyfiku. W górnym biegu są rzekami górskimi, w dolnym rozlewają się szeroko, niosąc ze sobą duże ilości mułu. Często wylewają w czasie monsunu letniego. Rzeki monsunowe są bardzo niejednorodne pod kątem ekosystemu. W górze rzeki przyjmują formę wartkiego strumienia o czystej, lodowatej wodzie, aby u ujścia zmienić się w mętne rozlewisko o temperaturze typowej dla wód tropikalnych. Dlatego nie można pisać o jednym biotopie rzek monsunowych, bo w miarę spływania rzek do oceanów zmieniają się warunki fizyczno- chemiczne, a co za tym idzie również fauna i flora. W akwariach biotopowych najczęściej spotkać można reprezentację trzech ekosystemów występujących w rzekach monsunowych: górski strumień, rzekę południowo- wschodniej Azji, oraz rozlewisko rzeki w Indiach. W rzekach monsunowych ryby są reprezentowane przez liczne gatunki z rodziny karpiowatych i sumowatych.
– rzeki śródziemnomorskie na obszarze Azji Mniejszej, takie jak Kyzył i Ihrmak. Wysokie stany wód występują tu w porze deszczowej, która ma miejsce zimą. Latem poziom jest bardzo niski, a niektóre nawet czasowo wysychają.
– rzeki obszaru bezodpływowego, które często nie mają stałego koryta. Rzeki te wypływają z gór Azji centralnej i kończą swój bieg wpadając do jezior, lub zanikając po wypłynięciu na pustynie. Przykładem jest rzeka Tarym. Biotopy tych rzek są stosunkowo mało zbadane i trudne do jednoznacznego określenia ze względu na ich zmienne położenie.

fot: Rzeka Huang He (Rzeka Żółta) w Chińskiej Republice Ludowej

Powyższy podział nie daje pełnego obrazu różnorodności ekosystemów wodnych na terenie Azji, bowiem na tym samym obszarze, w rzekach o podobnym charakterze, mogą istnieć różne warunki fizyczne i chemiczne wody, co spowoduje występowanie różnej flory i fauny. Dlatego przy zakładaniu akwarium biotopowego ważne jest, by jak najdokładniej określić środowisko naturalne, które będzie odtwarzane.

A oto najchętniej odwzorowywane biotopy rzeczne Azji:

Górski strumień
Biotop charakteryzujący się ascetycznym wystrojem, dużą przejrzystością i silnym prądem wody. Górski strumień reprezentować może górne odcinki wszelkich azjatyckich rzek.
Podłoże stanowić powinny kamienie o gładkich krawędziach i gruby żwir, ewentualnie gdzieniegdzie uzupełniony piaskiem.
Parametry wody to odczyn na poziomie Ph 7-7,5, średnia twardość oraz temperatura od 18 do 22 stopni Celsjusza.
Roślinność również uboga, bo za całą florę powinny służyć glony, ewentualnie można uzupełnić aranżację o kępkę nurzańca śrubowego, lub mech zdrojek.
Oświetlenie jest sprawą dowolną- górski strumień wygląda dobrze zarówno w oświetleniu dziennym, jak i przy oświetleniu sztucznym, a ze względu na brak roślin- ich wymagań nie trzeba brać pod uwagę.
Jako dekoracji użyć można naturalnie wyglądających kawałków drewna, jednak nie jest to konieczne.
Gatunki ryb: danio, brzanki różowe, kardynałki, przylga nakrapiana, glonojad syjamski

Rzeka w Azji południowo – wschodniej
Biotop typowy dla środkowego biegu rzek takich jak Mekong.
Podłoże stanowić powinien żwirek i piasek rzeczny.
Parametry wody to Ph 6-6,5, woda miękka lub bardzo miękka, temperatura od 20 do 25 stopni Celsjusza.
Co do roślinności, to wybór jest dość duży. Nadają się praktycznie wszystkie zwartki i ponikła, można również zaryzykować z gwiazdnikiem okółkowymi i krynią tajlandzką.
Dobrze wygląda oświetlenie zróżnicowane tworzące plamy świetlne i cienie w akwarium.
W aranżacji można użyć kawałków drewna, korzeni, a także otoczaków. Akwarium powinno być dość mocno osadzone roślinami.
Gatunki ryb: bocje, piskorki, brzanki, danio, razbory, grubowargi, sumik szklisty, sumy wędrowne, śliz Robertsa

Słoneczna zatoka/ rozlewisko rzeki w Indiach
Przykładowy ekosystem to rozlewiska Gangesu i Indusu.
Podłoże powinien stanowić piasek rzeczny i żwirek.
Parametry wody to Ph 7.0 do 7.5, woda miękka lub średnio twarda, temperatura od 21 do 26 stopni Celsjusza., należy zadbać o słaby prąd wody.
Pożądana roślinność to rotale, różdżce i onowotki.
Ważne jest aby akwarium było naprawdę „słoneczne”, czyli mocno oświetlone.
W aranżacji można użyć skałek, kamieni, korzeni i kawałków drewna. Zatoczki są też miejscami, gdzie zbiera się sporo liści i gałęzi.
Gatunki ryb: gatunki ryb: brzanka różowa, danio, razbory, długonos ciernisty, bocje

fot: Rzeka Ganges w Indiach

JEZIORA I WODY STOJĄCE
Azja jest także krainą wielu jezior. Największym z nich jest Morze Kaspijskie- bezodpływowy zbiornik wodny o bardzo dużym zasoleniu. Ciekawostką jest jezioro Bałchasz, bezodpływowy zbiornik w Kazachstanie, który w części wschodniej ma wodę słoną, a w zachodniej słodką. Największym odpływowym jeziorem w Azji jest Bajkał- najgłębsze jezioro na świecie. Jego charakterystyczną cechą jest przejrzysta woda, dzięki czemu widać dno nawet przy głębokości kilkudziesięciu metrów. Temperatura wód Bajkału wynosi średnio 4 stopnie Celsjusza. Roślinność Bajkału jest uboga ze względu na niskie temperatury i wysoką twardość wody, posiada natomiast bardzo bogatą faunę w tym gatunki endemiczne ryb, takie jak omul czy gołomianka.

Typowe dla silnie przekształconego krajobrazu Chin są sztuczne zbiorniki wodne służące do nawadniania pól ryżowych. Zbiorniki te, oraz nawadniające je kanały, stanowią jedne z najczęściej odtwarzanych ekosystemów. Są to płytkie stawy o okresowo mętnych wodach, słabo natlenione i silnie ogrzane. Wśród roślinności dominują różne odmiany limnofilii i nawódek. Głównymi mieszkańcami zbiorników są ryby labiryntowe, często spotyka się również różne gatunki razbor i brzanek.

Południowa część Azji, szczególnie Półwysep Malajski i wyspy Archipelagu Malajskiego, ze względu na wysokie sumy opadów, obfitują w bagna i ukryte w lasach deszczowych bajora. Woda w tych zbiornikach jest mętna, słabo natleniona i w skrajnych przypadkach osiąga temperaturę nawet do 40 stopni Celsjusza. Rejony te są ojczyzną wielu roślin podwodnych i ziemnowodnych, z licznymi przedstawicielami obrazkowatych na czele. Z roślin podwodnych można tu znaleźć limnofilie i ponikła. W zbiornikach z niezarośniętą powierzchnią żyją razbory, dania i liczne karpiowate. W zarośniętych stawach i bagnach- głównie ryby labiryntowe.

Najchętniej odwzorowywane biotopy jezior i wód stojących Azji to:

Czarne wody południowo-wschodniej Azji
Akwarium odzwierciedlać ma ekosystem bajora położonego wśród lasów deszczowych. Cechuje się bardzo słabym lub brakiem przepływu wody i oszczędnym naświetleniem.
Podłoże stanowić powinny materiały o kwaśnym podłożu: torf lub glina.
Parametry wody to PH 5.5-6.0, woda miękka, temperatura 26 do 29 stopni Celsjusza.
Rośliny: zwartki, ponikła, grzybienie, limnofilie. Akwarium powinno być dość gęsto obsadzone.
Oświetlenie słabe, podkreślające tajemniczy nastrój w którym utrzymane jest akwarium. Bardzo dobrze sprawdza się oświetlenie punktowe.
Do aranżacji poza roślinami użyć należy korzeni torfowych, które powinny stanowić malowniczą plątaninę z licznymi kryjówkami. Do tego biotopu pasują też spreparowane, suche liście lub kawałki drewna.
Gatunki ryb: gurami, prętniki, bojowniki, karpiowate, bocje, piskorki

Pola ryżowe
Biotop sztucznych, nawadniających zbiorników wodnych na terenie Chin. W naturze są to płytkie stawy o okresowo dużym zmętnieniu i wysokiej temperaturze.
Podłoże powinien stanowić piasek rzeczny i żwirek.
Parametry wody: odczyn Ph 6,5 do 6,9, woda miękka, temperatura od 25 do 29 stopni Celsjusza.
Rośliny: zwartki, limnofilie, nurzańce, nadwódki, barkleje
Oświetlenie równomierne, średnio mocne.
Jako aranżacji należy używać głównie roślin, w tym roślin nawodnych, które jednak nie powinny zakrywać całej powierzchni wody.
Gatunki ryb: błędnikowce, guramiowate, żmijogłowate, a także razbory, brzanki i gupiki.


Poniżej film przedstawiający aranżację akwarium na styl biotopu Eurazji.