Mykobakterioza – Gruźlica ryb
08 lut 2016, Posted by Choroby ryb, Choroby wirusowe i bakteryjne inMykobakterioza (gruźlica ryb) jest jedną z najniebezpieczniejszych chorób ryb akwariowych. Wywoływana jest przez pałeczkowate bakterie Mycobacterium. Występuje dość często, jeśli warunki hodowli ryb są nieodpowiednie. Choroba dotyka wielu gatunków ryb, szczególnie narażone są ryby ciepłolubne. Leczenie mykobakteriozy jest bardzo trudne i niezwykle rzadko kończy się sukcesem.
Źródła zakażenia i czynniki sprzyjające wystąpieniu choroby
Głównym źródłem zakażenia są chore ryby. Bakterie dostają się do wody wraz ze złuszczającym się naskórkiem oraz wydalinami chorych osobników, a stąd przez przewód pokarmowy, skórę i skrzela przenikają do zdrowych organizmów. Mogą też być wprowadzone do akwarium wraz z wodą, glebą i karmą, a nawet roślinami i ślimakami pochodzącymi z zakażonego zbiornika. Czasami źródłem zakażenia są ryby będące bezobjawowymi nosicielami choroby, która ujawnia się dopiero wraz z pogorszeniem warunków hodowli. Wystąpieniu mykobakteriozy sprzyjają niewłaściwe parametry fizykochemiczne wody, słabe oświetlenie akwarium, przegęszczenie obsady oraz brak niezbędnych witamin w karmie.
Objawy
Proces chorobowy rozwija się zwykle powoli i na początku nie daje żadnych objawów. Stopniowo ryby stają się apatyczne i tracą apetyt. Wskutek tego występuje wychudzenie, objawiające się zapadnięciem brzusznej części ciała oraz wyostrzeniem grzbietu. W wielu, choć nie wszystkich, przypadkach gruźlicy obserwuje się blednięcie skóry, nastroszenie i wypadanie łusek, wysadzenie gałek ocznych, zanik płetw oraz guzkowate uwypuklenia skóry, które z czasem przeistaczają się w otwarte wrzody. Przy nasilonej infekcji nerek i wątroby obserwuje się obrzęk całego ciała oraz nastroszenie łusek. W przypadku przewlekłej gruźlicy gonad może dojść do zaniku drugorzędnych cech płciowych. W końcowej fazie choroby (tuż przed śmiercią) ryby wykonują gwałtowne, szarpiące ruchy ciała. Kolejność występowania objawów oraz stopień ich nasilenia w dużym stopniu zależy do gatunku ryby oraz kondycji jej organizmu. U dużych i dobrze odżywionych osobników pomimo infekcji narządów wewnętrznych mogą nie wystąpić żadne zmiany zewnętrzne.
Choroba trwa od 2 tygodni do kilku miesięcy i w większości przypadków kończy się śnięciem.
Leczenie
Leczenie gruźlicy ryb daje wątpliwe efekty. W przypadku szczególnie kosztownej hodowli można podjąć próby leczenia antybiotykami. Ze względu na występowanie różnych szczepów bakterii Mycobacterium o różnym stopniu odporności, właściwy lek może dobrać jedynie ichtiopatolog. W związku z nikła szansą na wyleczenie zazwyczaj zaleca się uśmiercenie zarówno chorych, jak i zdrowych osobników, które mogą być nosicielami bakterii. Należy również usunąć wszystkich innych mieszkańców akwarium oraz znajdujące się w nim rośliny i podłoże. Zbiornik oraz urządzenia należy dokładnie odkazić nadmanganianem potasu, 3% roztworem chloraminy lub innymi związkami chloru, które powinny zawierać nie mniej niż 5% aktywnego Cl2. Jeśli ryby, u których nie wystąpiły objawy choroby, przedstawiają duża wartość, można je nadal hodować, jednak akwarium z nimi powinno być całkowicie odizolowane, tak, żeby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się choroby.
Zapobieganie
Wystąpieniu gruźlicy zapobiega hodowanie ryb w wodzie o odpowiednich parametrach fizykochemicznych oraz stosowanie wartościowej, urozmaiconej diety. Zaleca się również trzymiesięczną kwarantannę nowo nabytych ryb oraz co najmniej tygodniową kwarantannę roślin i ślimaków.
Literatura:
J. Antychowicz „Choroby ryb akwariowych”, Warszawa 1990, s.75-80.
R. Bednarczuk „Choroby słodkowodnych ryb akwariowych- praktyczny przewodnik”, Warszawa, s. 49-50.
A. Sieniawski „Jak zostać akwarystą”, Warszawa 2002, s. 148.
H. Frey „Akwarium Słodkowodne”, Warszawa 1990, s. 85.