Choroby ryb akwariowych - Oodinioza

Oodinioza (nazywana również chorobą welwetową, chorobą aksamitną lub chorobą rdzy), jest chorobą pasożytniczą atakującą głównie skórę ryby i nabłonek listków skrzelowych. Wywoływana jest u ryb słodkowodnych przez bruzdnice Oodinium pillularis lub Oodinium limnetioum, a u ryb morskich przez Oodinium ocellatum (nazywa się ją wtedy chorobą ryb koralowych). Jest schorzeniem często występującym w warunkach akwariowych i nieleczona może powodować liczne śnięcia. Szczególnie niebezpieczna jest dla narybku i podrostków. U osobników dorosłych choroba może przyjmować postać ostrą lub przewlekłą, która trwa od kilka tygodni do kilku miesięcy. Może również przybierać formę bezobjawową. Występuje u wielu gatunków ryb akwariowych.

Źródła zakażenia i czynniki sprzyjające wystąpieniu choroby
Zakażenie ryb w akwarium następuje najczęściej po wprowadzeniu chorego osobnika lub bezobjawowego nosiciela pasożyta. Bruzdnice Oodinium mogą być również wprowadzone wraz z żywą karmą, roślinami i glebą pochodzącą ze zbiorników naturalnych zasiedlanych przez ryby. Szczególnie ryzykowne jest pobieranie naturalnego pokarmu ze zbiorników podgrzewanych, w których hoduje się systemem intensywnym ryby przeznaczone do konsumpcji. Zdarzają się także przypadki zarażenia młodych ryb przez starsze, ponieważ pasożyty mogą wielokrotnie odbywać cykl rozwojowy, nie wywołujący wyraźnych objawów chorobowych.

Objawy
W przypadku masowej inwazji pasożyta na skórze pojawia się perłowy lub złotawy nalot. Ryby wyglądają jak obsypane cukrem pudrem, rdzą lub złotym proszkiem. Pod lupą można zauważyć na skórze liczne drobne punkciki. Występuje również zwiększone wydzielanie śluzu oraz pociemnienie skóry i złuszczanie naskórka w postaci strzępków. Chore ryby często składają płetwę grzbietową oraz „sklejają” płetwę ogonową. Zaatakowane osobniki pływają niespokojnie, ocierają się o przedmioty i kryją w zakamarkach. Czasami mają również problemy z oddychaniem. Pomimo choroby najczęściej zachowują apetyt. Młode ryby padają zazwyczaj po upływie jednego lub dwóch tygodni od zarażenia, u starszych choroba trwać może nawet trzy miesiące i nie kończyć się śmiercią. Ostra odmiana poza młodymi osobnikami często występuje u ryb nowych, zmęczonych transportem lub ryb osłabionych. Zazwyczaj występuje forma przewlekła, która trwa kilka tygodni i powoduje w tym czasie sporadyczne śnięcia, które mogą objąć nawet 60% obsady akwarium.

Leczenie
W przypadku wystąpienia choroby leczeniu należy poddać wszystkie ryby z akwarium, bez względu na to, czy wystąpił u nich któryś z objawów. Ryby należy przenieść do zbiornika sanitarnego, gdzie poddajemy je kąpieli długotrwałej w błękicie metylenowym, FMC lub preparacie Oodinapur. Wszystkie leki należy stosować w stężeniu zalecanym przez producenta. Oodinapur ze względu na zawartość miedzi nie może być stosowany u ryb kąsaczkowatych. Jest również bardzo niebezpieczny dla bezkręgowców. Kąpiel powinna trwać około 7 dni. Zbiornik w czasie kuracji powinien być dobrze oświetlony 16 godzin na dobę, dobrze jest też zastosować filtr UV. Temperatura w zbiorniku sanitarnym powinna być ustawiona na 28-29 stopni, a jeśli leczymy ryby ciepłolubne na 33 stopnie.
Po zakończeniu kąpieli i podmienieniu wody dobrze jest zachować podwyższoną temperaturę jeszcze przez tydzień.
Akwarium ogólne powinno pozostawać bez ryb przez 2-3 tygodnie. Temperaturę w akwarium ogólnym należy ustawić na 33-35 stopni i przez ten czas zbiornik intensywnie naświetlać przez całą dobę. Nie należy również natleniać wody. Te zabiegi przyśpieszają cykl rozwojowy pasożyta, który bez żywiciela ginie.

Zapobieganie
Aby uchronić ryby przed chorobą należy bezwzględnie przestrzegać kwarantanny ryb, roślin i zwierząt, a także wystrzegać się karmy naturalnej niewiadomego pochodzenia.

Literatura:
J. Antychowicz „Choroby ryb akwariowych”, Warszawa 1990, s.95-108.
R. Bednarczuk „Choroby słodkowodnych ryb akwariowych- praktyczny przewodnik”, Warszawa, s. 35-37.
A. Sieniawski „Jak zostać akwarystą”, Warszawa 2002, s. 149-150.
J. Jakubowski, J. Ring „Ryby w akwarium”, Warszawa 1988, s.153-154.