Choroby ryb akwariowych - Ichtiosporidioza

Ichtiosporidioza (ichtiofonaza) jest bardzo groźną chorobą narządów wewnętrznych wywoływaną przez pasożytniczy grzyb Ichthyosporidium hoferi. Czasami atakuje także skrzela, mięśnie i skórę. Choroba może występować w postaci bardzo ostrej lub przewlekłej, która może trwać nawet kilka lat. Atakuje wiele różnych gatunków ryb, zarówno słodkowodnych, jak i morskich.

Źródła zakażenia i czynniki sprzyjające wystąpieniu choroby
Źródłem infekcji mogą być żywe oczliki i rozwielitki oraz spożycie narządów wewnętrznych lub mięsa zarażonej ryby. Do rozwoju choroby oprócz obecności grzyba niezbędne są również czynniki usposabiające np. uszkodzenie nabłonka przewodu pokarmowego lub ogólne obniżenie odporności. Zachorowaniu sprzyjają także złe warunki sanitarne oraz nieodpowiednie parametry wody.

Objawy
Choroba jest dość trudna do rozpoznania ponieważ występujące objawy mogą przypominać wiele różnych schorzeń i zależą do tego, które narządy zostały zaatakowane przez grzyba. W przypadku zaatakowania wątroby obserwować można powiększenie powłok brzusznych. Jeśli grzyb usadowi się w oczodole następuje wysadzenie gałek ocznych. W przypadku zaatakowaniu skrzeli ryby wykazują objawy duszenia się pomimo właściwego natlenienia wody. Jeżeli grzyb zaatakuje skórę lub mięśnie- objawem jest występowanie drobnych guzków na skórze, nastroszenie łusek, postrzępienie i martwica płetw, a także tworzenie się podskórnych owrzodzeń. W sytuacji gdy choroba obejmuje układ nerwowy można zaobserwować wykonywanie przez ryby nerwowych nieskoordynowanych ruchów oraz chudnięcie. U bardzo młodych ryb zdarzają się także deformacje kręgosłupa. Czasami objawy są bardzo niewyraźne np. w przebiegu choroby u bojowników syjamskich zaobserwowano jedynie zblednięcie barw, a u pielęgnic- plamki na skórze lub ściemnienie ciała.
W przypadku wystąpienia przewlekłej formy choroby przyjmuje ona często formę utajoną. W celu potwierdzenia jednoznacznego występowania grzyba w tkankach konieczne jest wykonanie badania histopatologicznego.

Leczenie
Choroba w momencie wystąpienia objawów, jest już praktycznie nieuleczalna. Dlatego w przypadku najmniejszych podejrzeń ichtiosporidiozy osobniki wykazujące nawet niejednoznaczne objawy choroby należy odizolować, a w przypadku potwierdzenia podejrzeń zlikwidować wszystkie ryby przebywające w zakażonym zbiorniki, gdyż mogą one być nosicielami grzyba. Rośliny z akwarium trzeba wyrzucić, podłoże i dekoracje wygotować, a samo akwarium i sprzęty odkazić chloraminą, a następnie pozostawić w stanie suchym na kilka tygodni. Próby leczenia ryb zazwyczaj nie przynoszą efektu, a pozornie zdrowe osobniki stają się źródłem zakażenia innych ryb.

Zapobieganie
W celu zapobiegania chorobie należy bezwzględnie poddawać kwarantannie nowe ryby oraz unikać żywego pokarmu pochodzącego z niepewnych źródeł. Szczególnie ryzykowne jest stosowanie ryb jako karmy, ponieważ mogą one być bezobjawowymi nosicielami choroby. Aby zapobiec chorobie, dafnie i oczliki z niepewnych zbiorników można mrozić przed podaniem. Przetrzymywanie takiej karmy przez 10 dni w temperaturze -10 stopni powoduje zniszczenie grzyba. Zapobieganie choroby polega również na zapewnieniu optymalnych warunków hodowli, ponieważ zdrowe i dobrze żywione osobniki są w znacznym stopniu odporne na zarażenie.

Literatura:
J. Antychowicz „Choroby ryb akwariowych”, Warszawa 1990, s.81-88.
R. Bednarczuk „Choroby słodkowodnych ryb akwariowych- praktyczny przewodnik”, Warszawa, s. 48-49.
A. Sieniawski „Jak zostać akwarystą”, Warszawa 2002, s. 148-149.
H. Frey „Akwarium Słodkowodne”, Warszawa 1990, s. 85-86.