Choroby ryb - Ichtioftirioza - Ospa rybia

Ichtioftirioza (ospa rybia) jest silnie zakaźną chorobą pasożytniczą wywoływaną przez kulorzęska. Atakuje skórę oraz skrzela. Ospa u ryb jest chorobą często występującą u wielu gatunków ryb akwariowych.

Źródła zakażenia i czynniki sprzyjające wystąpieniu choroby
Pasożyt trafia do akwarium w żywym pokarmie lub wraz z zaatakowaną rybą. Zdarza się również sporadycznie przeniesienie kulorzęska na roślinach lub elementach dekoracyjnych z zainfekowanego akwarium. Po wyrośnięciu w ciele ryby dorosły kulorzęsek opuszcza żywiciela i przyczepia do roślin, kamieni lub szyby akwarium, tworząc cystę rozwojową, która może także pływać po powierzchni wody. Tam dzieli się wielokrotnie, a następnie cysta pęka powodując wydostanie się do wody tysięcy młodych pływek, które szukają żywicieli. Jeśli w ciągu 72 godzin nie znajdą- giną. Na cykl rozwojowy pasożyta duży wpływ ma temperatura wody. W temperaturach niskich (około 20 stopni) trwa on około tygodnia, a w wysokich (27 stopni) mniej niż dobę. W temperaturze około 28 stopni cykl rozwojowy zamiera, a przy 32 stopniach większość szczepów kulorzęska ginie w ciągu kilku godzin. Wystąpieniu choroby sprzyja niewłaściwe żywienie ryb oraz zmęczenie transportem.

Objawy
Charakterystycznym objawem wystąpienia choroby są białe kropki wielkości 0,2- 1 mm. W przypadku silnej infekcji wyglądają jak kaszkowata wysypka. Chore ryby mają złożone płetwy, nerwowo ocierają się o przedmioty, nie pobierają pokarmu. Często można również zaobserwować stanie w miejscu tuż pod powierzchnią wody lub przebywanie w pobliżu źródeł ciepła.

Leczenie
Leczenie należy przeprowadzić możliwie jak najszybciej po zaobserwowaniu objawów, bowiem silnie zakażona ryba może zginąć nawet w ciągu kilku godzin. Kuracje przeprowadza się w zbiorniku sanitarnym (pozbawionym roślin i podłoża) na wszystkich rybach, bez względu na to, czy wystąpiły u nich objawy choroby. W leczeniu najczęściej stosuje się FMC lub błękit metylenowy w stężeniu zalecanym przez producenta. Kurację należy rozpocząć od ustawienie temperatury na poziomie 27- 28 stopni oraz dodania leku. Każdego dnia należy podmieniać około 30% wody, utrzymując przy tym temperaturę oraz stężenie preparatu. Jeśli kropki na rybach znikną, należy utrzymywać temperaturę jeszcze przez 2-3 dni i nie podmieniać w tym czasie wody. Po tym czasie należy ustawić temperaturę optymalną dla danego gatunku oraz zainstalować w filtrze wkład z węglem aktywnym, który pomoże w pozbyciu się leku. Przez kolejny tydzień trzeba wymieniać codziennie około 30 % wody i dopiero po tym okresie przenieść ryby do akwarium ogólnego, które w międzyczasie powinno również zostać odpowiednio odkażone. Poleca się podniesienie temperatury w pustym akwarium ogólnym do 35 stopni, a także zastosowanie soli kuchennej w ilości 1 łyżka na 10 litrów wody oraz błękitu metylenowego. W tym czasie nie należy natleniać pustego akwarium, ponieważ pasożyt jest wrażliwy na niedostatek tlenu. Kilka dni przed przeniesieniem ryb z akwarium sanitarnego należy stopniowo podmieniać wodę w celu pozbycia się soli oraz zastosować środek wspomagający rozwój bakterii.
Całą kuracja łącznie z kwarantanną powinna trwać około 2- 3 tygodni, tyle bowiem żyją formy przetrwalnikowe pierwotniaka, odporne na działanie leków.
Szybko i właściwie leczona choroba jest całkowicie uleczalna.

Zapobieganie
Najlepszą metodą zapobiegania ospie rybiej jest stosowanie kwarantanny nowo nabytych ryb, roślin i zwierząt, a także unikanie stosowania żywego pokarmu oraz gwałtownych zmian fizykochemicznych, które obniżają odporność ryb.

Literatura:
J. Antychowicz „Choroby ryb akwariowych”, Warszawa 1990, s.126-136.
R. Bednarczuk „Choroby słodkowodnych ryb akwariowych- praktyczny przewodnik”, Warszawa, s. 33-35.
T. Nitecki „Zdrowy jak ryba- praktyczny poradnik profilaktyki i leczenia chorób słodkowodnych ryb akwariowych”, Poznań 2002, s.73-77.
A. Sieniawski „Jak zostać akwarystą”, Warszawa 2002, s. 151.
H. Frey „Akwarium Słodkowodne”, Warszawa 1990, s. 83-84.
J. Jakubowski, J. Ring „Ryby w akwarium”, Warszawa 1988, s.152- 153.